Vernici i Srpska pravoslavna crkva obeležavaju danas slavu Sveti Luka, u narodu poznatu kao Lučindan. Danas se slavi i Sveti Petar Cetinjski.
Luka je jedan od četvorice jevanđelista i pisac je Jevanđelja po Luki i Dela apostolskih. Danas se slavi i Sveti Petar Cetinjski.
Praznik je u narodu poznat kao Lučindan i česta je slava srpskih pravoslavnih porodica, a vernici ga slave i kao iscelitelja i zaštitnika nekih zanata. Poštuje se i kao zaštitnik medicine i farmacije, bolnica i apoteka, lekara, farmaceuta i bolesnika.
Svetog Luku kao svog zaštitnika slave i obrazovne ustanove, među kojima je i Akademija Srpske pravoslavne crkve za umetnost i konzervaciju.
Luka se rodio u Antiohiji Sirijskoj od roditelja pagana, a hrišćanstvo je primio rano, oko 40 godine nove ere. Bio je lekar i pratilac Svetog Pavla, koji ga je sreo u Troadi na svom drugom misionarskom putovanju.
Sveti Luka je helenistički obrazovan, a Pavle ga zove “ljubljeni lekar”, dok stručnjaci za Bibliju u njegovim izveštajima otkrivaju smisao za veću medicinsku tačnost.
Običaji na Lučindan
Na Lučindan se puštaju ovnovi da skaču na ovce, a čobanima se daje svečana i bolja užina ili im se nose pite, koje u Hercegovini zovu pazarice. Kada ovca „zateže“, kažu da će biti teška zima. Ako ovce lakše primaju ovnove, veruje se da će proleće ranije doći. U Srbiji se na Svetog Luku koncima opasuju torovi da vukovi ne bi davili stoku, a kaže se i: Ide Luka, eto vuka ili Sveti Luka, sneg do kuka, jer dolazi zima tokom koje vukovi dolaze do sela. U južnoj Srbiji se po prvom gostu koji uđe u kuću na Lučindan gata kakva će zima ili godina biti. U Crnoj Gori kažu da je duga na nebu pojas Svetog Luke.
Sveti Petar, Mitropolit cetinjski rođen 1. aprila 1749. god. u NJegušima od oca Marka i majke Marije, rođene Martinović. Kada je Petru bilo 10 godina, Mitropolit Sava Petrović, stric Petrovog oca Marka, doveo ga je u Cetinjski manastir „da uči knjigu“. U dvanaestoj godini je primio monaški podstrig, u petnaestoj je poslat u Rusiju na dalje školovanje. Kada se 1766. godine upokojio Mitropolit Vasilije, jeromonah Petar se vratio na Cetinje. Vladika Sava ga je ubrzo rukopložio za jeromonaha, a nešto kasnije ga je proizveo u čin arhimandrita.
Sa blagoslovom Mitropolita Save 1777. godine odlazi u Rusiju da prikupi pomoć i traži zaštitu svog srpskog naroda. Po upokojenju Mitropolita Save 1781. godine, za njegovog naslednika izabran je Arsenije Plamenac, njegov sestrić, koji je posle tri godine umro. Tada je za duhovnog i svetovnog vladara Crne Gore izabran arhimandrit Petar Petrović. Hirotonisao ga je u episkopa u Sremskim Karlovcima 1784. godine mitropolit Mojsije Putnik. Sveti Petar Cetinjski se posebno zalagao da spreči krvnu osvetu među srpskim plemenima u Crnoj Gori. Dao je prvi pisani zakonik 1796. godine. Napisao je Istoriju Crne Gore do 1711. godine, pohvalu pokojnom Karađorđu Petroviću, nekoliko pesama i preko 260 arhipastirskih poslanica.
Posle 46 godina arhipastirovanja prestavio se u Gospodu, u Cetinjskom manastiru, na današnji dan, 1830. godine u 81 godini zemaljskog života. Žitije i Službu Svetom Petru Cetinjskom napisao je 1893. godine beogradski Mitropolit Mihailo na osnovu istorijskih izvora i usmenog kazivanja cetinjskog mitropolita Mitrofana Bana. Mitropolit Petar, prozvan Petar Cetinjski, poštovan je kao svet još za života.
Mnogi hramovi širom Srpske Patrijaršije posvećeni su ovom svetitelju. NJegove čudotvorne mošti i danas počivaju u Cetinjskom manastiru.
Izvor i foto:GZS / eparhija Mileševska
