Arilje – U samom centru Arilja već vekovima smeštena je Crkva Svetog Ahilija, koju je davne 1276. godine izgradio kralj Dragutin Nemanjić. Duhovni je svetionik ovog kraja, a kroz svoju dugu istoriju svedoči o brojnim borbama koje su Srbi hrabro vodili protiv neprijatelja. Ime je dobila po episkopu iz Larise, jednom od najvećih boraca za hrišćanstvo tog doba, a čije su mošti prenete u Arilje početkom 12. veka.
“Kroz vekove, lokacija na kojoj se nalazi crkva Setog Ahilija oduvek je shvatana i doživljavana kao sveta. Poznato je da je na mestu gde se danas uzdiže velelepno zdanje crkve postojalo svetilište još u starijem gvozdenom i bronzanom dobu. Prvi materijalni trag paganskog hrama predstavlja Trajnov novčić pronađen u najstarijem delu arheološkog lokaliteta , što dokazuje postojanje aktivne naseobine. Današnja crkva podignuta je na temljima male crkve koja je tu postojala”, izjavila je za RINU, etnolog-antropolog Marija Aleksić.
Svojim specifičnom arhitekturom i bogatim freskoslikarstvom jedna je od najvažnijih srpskih srednjovekovnih svetinja, a na njenim zidovima sačuvane su freske iz trinaestog veka. Prema pojedinim predanjima, likovima svetaca čak su iskopane i oči, jer su Turci za vreme svoje vladavine manastir pretvorili u konjušnicu i nisu trpeli da ih sveci posmatraju, dok su prema drugoj legendi, oči uklonjene kako bi se na taj način vratio vid slepima. Na levoj strani nalazi se izuzetno važna freska, pod nazivom Plavi anđeo, čija lepota seni posmatrače vekovima, a pesnik Branko Miljković je o njoj napiso čak i pesmu.
“Ariljski plavi anđeo predstavlja Arhanđela Gavrila, koji okrenut nadesno blagosilja Bogorodicu, lako ispruženom desnom rukom, a u levoj nosi glasničku palicu. Predstavom svetih arhanđela na prilazima oltaru pripisuje se uloga čuvara svetilišta, a slikani su u najsvečanijim carskim ili drugim odorama”, otkriva Marija.
Tokom 14. veka, za vreme vladavine cara Dušana, katedrala Svetog Ahilija uzdignuta je u rang mitropolije. Nakon toga za ovu svetinju nastupilo je nekoliko teških vekova, tokom kojih je bila paljena i uništavana. Polovnom 19. veka, 1829. godine počinje njeno obnavljanje, a četiri godine kasnije ponovo su se, nakon dugo vremena, začula crkvena zvona. Crkva Svetog Ahilija sada je proglašena za spomenik od izuzetnog značaja u Republici Srbiji.
Izvor: RINA
