Trudnoća ne predstavlja rizik za ženu koja se lečila
Predavanje o problemu mogućnosti trudnoće i rađanja nakon uspostavljanja dijagnoze raka dojke održano je juče u Užicu.
– Sama trudnoća kod žena sa dijagnozom raka dojke, koje su se lečile, operisale i primaju ili su završile terapiju je moguća i ne povećava rizike od ponovne pojave raka, naglasila je Snežana Šušnjar medikalni onkolog sa instituta za onkologiju i radiologiju Srbije.
Na tribini je predstavljena organizacija Srpski forum protiv raka dojke- Evropa Dona Srbije. Jasmina Lukić, jedna od koosnivača Evropa Dona Srbije i sekretar organizacije, predstavila je ovu organizaciju.
– Evropa Dona je mlado udruženje, osnovano kao Srpski forum protiv raka dojke na nacionalnom nivou i mi smo jedna od 47 zemalja koje čine Evropa Dona koaliciju. Ciljevi su da promovišemo značaj prevencije pregledima i da damo inicijative za poboljšanje uslova lečenja i uvoženje inovativnih lekova za lečenje raka dojke, da radimo na izmenama u pravilniku za ortopedska pomagala, a najbitnija uloga je održavanje edukativnih tribina za stručnjake i za javnost, izjavila je Lukić.
Pored glavne teme o bezbednosti trudnoće posle lečenja raka dojke, organizatori su govorili i o značaju i ulozi udruženja pacijenata, značaju psihološke podrške obolelim ženama i o mogućnostima savremene medicine.
Na predavanju su govorile i psiholog- psihoterapeut Instituta za onkologiju i radiologiju Srbije Marija Andrijić, dr Maja Gulan, hirurg- onkolog u Opštoj bolnici Užice i član Savetovališta za žene obolele od raka dojke Jefimija Užice i psiholog Slavica Simić iz Savetovališta za žene obolele od raka dojke Jefimija.
Predavanje u Užicu je prvo predavanje van Beograda.
Savetovalište za žene obolele od raka dojke Jefimija iz Užica:
Prim. dr sci. med Snežana Šušnjar, medikalni onkolog sa Instituta za onkologiju i radiologiju Srbije naglasila je da u današnje vreme mnoge mlade žene kod kojih se dijagnostikuje rak dojke a nisu još osnovale svoje porodice, suočavaju se sa još jednim suštinskim problemom, a to je mogućnost da se ostvare kao majke. Prvi razlog za zabrinutost je strah da trudnoća povećava rizike da se rak dojke povrati, naročito kod žena sa HR-pozitivnim rakom dojke. Danas posedujemo dokaze da trudnoća ne povećava rizike za povratak raka dojke, čak i kod pacijentkinja sa dijagnozom HR-pozitivnog tumora. Jedna retrospektivna studija potvrdila je da pacijentkinje koje su se porodile posle lečenja raka dojke nisu imale lošije preživljavanje od onih žena koje se nisu porađale posle operacije raka dojke,a imale su na početku lečenja iste faktore rizika za relaps (povratak) bolesti. To je potvrđeno za žene i sa HR-pozitivnim i sa HR-negativnim tumorima.
Govoreći o lečenju i terapiji, dr Šušnjar je istakla da je rak dojke bolest starije životne dobi čiji rizik raste sa godinama. Oko 7 odsto žena kod kojih se dijagnostikuje rak dojke mlađe su od 40 godina, a od 2 do 4 odsto mlađe su i od 35 godina. Sve žene kod kojih se bolest dijagnostikuje u prvom i drugom stadijumu bolesti mogu se podvrgnuti radikalnom hirurškom zahvatu koji podrazumeva odstranjivanje tumora i regionalnih pazušnih limfnih čvorova (tip i obim operacije određuju se individualno, poštujući prioritete pacijentkinje). Zbog manjeg ili većeg rizika za povratak (relaps) raka dojke u periodu posle operacije, primenjuje se tzv. adjuvantna terapija koja ima za cilj da smanji ovaj rizik. Koja je terapija optimalna zavisi od biologije tumora (određuje se na osnovu nalaza receptora za estrogen (ER) i progesteron (PgR), kao i receptora za humani epidermalni faktor rasta 2 (HER2) i proliferativnog indeksa Ki67]) od opšteg stanja pacijentkinje i pridruženih bolesti. Najučestalija biologija raka dojke je HR (ER i PgR) – pozitivni tumor, kod kojih je osnovna terapija hormonska (antiestrogena) terapija. Danas imamo veoma pouzdane podatke da antiestrogeni lekovi smanjuju značajno rizike od povratka raka dojke i produžavaju preživljavanje. Do pre nekoliko godina dužina primene ajduvantne hormonske terapije bila je 5 godina, ali se ta granica pomerila na 10 godina kod onih žena koje imaju veći rizik od povratka raka dojke (npr. prisustvo tumora u više od 3 pozitivna regionalna limfna čvora na operaciji).
Dr Šušnjar je posebno istakla da adjuvantna hemioterapija koju neke žene primaju posle operacije, može smanjiti mogućnost začeća zbog oštećenja jajnika. Nadalje, hormonska terapija koja se daje za lečenje HR-pozitivnih tumora dojke traje 5 do 10 godina posle operacije, kada se takođe smanjuje mogućnost začeća. Zbog toga je Internacionalna grupa za istraživanje raka dojke (International breast cancer study group – IBCSG) dizajnirala prospektivnu studiju POSITIVE čiji je cilj da ispita da li je bezbedno da se nakon 18 do 30 meseci redovne primene adjuvantne hormonske terapije posle operacije, privremeno prekine njena primena da bi se omogućilo začeće i trudnoća, a da se nakon porođaja i perioda dojenja nastavi sa primenom adjuvantnog lečenja prema protokolima za lečenje raka dojke. Studija se izvodi u 20 zemalja, uključujući Evropu, Severnu Ameriku, Australiju, Južnu Koreju i Izrael, u oko 150 onkoloških centara. U u ovu studiju do sada je uključeno više od 200 žena. Institut za onkologiju i radiologiju Srbije (IORS) uključen je u ovo istraživanje od aprila 2017. godine.
O svom iskustvu sa pacijentkinjama koje su prošle proces lečenja raka dojke Marija Andrijić, psiholog sa Instituta za onkologiju u radiologiju Srbije kaže:
– Od trenutka postavljanja dijagnoze i pre započinjanja lečenja žene moraju da donesu važne odluke i prihvate niz složenih informacija o bolesti i lečenju. U ovom periodu briga o preživljavanju je primarna. Međutim nakon inicijalnog šoka, pitanja vezana za mogućnost rađanja i plodnost tokom vremena postaju sve važnija. Neplodnost kao posledica onkološkog lečenja ima snažan uticaj na kvalitet života mladih žena. Istraživanja pokazuju da žene ispoljavaju visok nivo psihičke patnje zbog gubitka plodnosti kao posledicu lečenja i da se intezitet te patnje može porediti sa informacijom da boluju od raka. Dijagnoza maligne bolesti i neplodnost predstavljaju “dvostruku traumu” za ženu.Ovaj efekat povećava verovatnoću nastanka psihološkog distresa i dovodi do niza drugih problema. Mnoge žene navode nedovoljnu informisanost i izražavaju želju da o ovoj temi razgovaraju više sa svojim lekarima. Žene imaju dugotrajne strahove i dileme u vezi sa sposobnošću da iznesu trudnoću, uticajem onkološkog lečenja na plod i mogućim genetskim problemima kod dece.
Kod pacijenkinja koje su lečene od raka dojke poseban značaj imaju udruženja pacijenata koja pružaju podršku i doprinose boljoj informisanosti o svim aspektima bolesti.
Dr Maja Gulan, hirurg onkolog, Opšte bolnice u Užicu, iz Savetovališta za žene obolele od raka dojke Jefimija Užice, Evropa Dona Srbija tvrdi da prolazeći koz proces dijagnostike, lečenja i oporavka, pacijenti su u prilici da prepoznaju sva dobra i optimalna rešenja koja nudi sistem, ali i nedostake koji ne odgovaraju potrebama osoba koje su u procesu lečenja. Udruženja pacijenta imaju snagu da ukazuju na ove propuste i potrebe, omogućavaju vidljivost u društvu, a samim tim organizovanim i dobro utemeljenim akcijama mogu uticati i na menjanje zdravstvene politike u cilju unapredjenja uslova lečenja pacijenata kao i rada zdravstvenih radnika.
Pored toga, kroz zajedničjke akcije, saradnju zdravstvenih radnika, institucija i udruženja pacijenata može se uticati na to da se poveća broj osoba koje se odazivaju na preventivne preglede, a na taj način i postići rano otkrivanje bolesti u većem procentu.
Slavica Simić psiholog, Savetovališta za žene obolele od raka dojke Jefimija Užice, Evropa Dona Srbija, ističe da se sve više prepoznaje pozitivan uticaj udruženja kako na samog pacijenta tako i na njegovu porodicu. Pacijent više nije usamnjen, upoznaje osobe koje su preživele bolest i lečenje koji se osećaju dobro i pomažu drugima, dobija iskustvenu podršku i odgovore na mnoga praktična pitanja vezana za lečenje koja ne može dobiti od lekara.Dobija psihološku podršku, savete za izlazak iz krize, individualnu i grupnu psihoterapiju; zdravstvenu podršku – informacije o bolesti, načinu dijagnostike, vrstama lečenja, neželjenim efektima terapije, načinu nege i rehabilitacije nakon operacije i lečenja. Informativna podrška udružena sa emocionalnom i psihološkom, daje najbolje efekte i u prolasku kroz bolest, kao i u efektima lečenja. Krajnji cilj ove podrške je, ne samo izlečenje ili dovođenje bolesti pod kontrolu, nego i promena kvaliteta života koji će smanjiti rizike za nastavak ili ponovno oboljevanje, pa čak, i bolji status u odnosu na onaj pre pojave bolesti.
