Kroz jedinstveni projekat Figura žene u guslarstvu: Stevanija jednaka među njima, koji je realizovan pod pokroviteljstvom opštine Požega, Sportsko kultunog centra Požega, kao i grada Užica, GKC-a Užice, Organizacije proizvođača fonograma Srbije i Pravoslano sportskog udruženja Sveta Srbija, Udruženje Pravo u žicu težilo je da predstavi što verodostojnije publici Stevaniju i druge žene guslarke.
Prvi koncert, održao se u Užicu 24. juna u GKCu, dok je drugi bio 16. septembra u SKC Požega.
Uoči koncerta 15. septembra u Gradskoj galeriji Milan Tucović odžrana je radionica guslanja i tradicionalnog pevanja. Radionicu je otvorila profesorka Dušica Dodić iz Požege, koja je omladincima predstavila značaj epske narodne poezije, zatim je Ivana Ivanović, predsednica Udruženja Pravo u žicu pričala o samom značaju gusala kao instrumenta, ali i svetkovine.
Guslama su se premošćavali vekovi i spajale sudbine, ljudi i naraštaji. Zbog toga, gusle moramo čuvati od svega što može nauditi njihovom ugledu i značenju, a toga u 21. veku ima prilično. Gusle moraju ostati svetinja kojoj se veruje. Kako je svojevremeno Amfilohije govorio Manastir i sveto gudalo to je srpsku veru sačuvalo i upravo danas, jedino gusle i crkva sabiraju narod. Gusle su oltar sa koga se Glas Naroda diže Bogu.
Bez gusala ne može se ni zamisliti naša epska poezija, koja pripada najmonumentalnijim dostignućima narodnog duha i čija se lepota ogleda u tematici i i u jeziku.
Ograničeno žensko delovanje unutar tradicije epskog pevanja, usled patrijarhalnog društvenog poretka, nije sprečilo žene da izađu iz tame i guslaju za narod. Tome svedoče Vukovi zapisi, koji je uz Filipa Višnjića, zapisao narodne pesme. Od slepih Vukovih guslarki izdvojiče su se slepa Živana, slepa Jeca i slepa Stepanija. Tada je takođe zabeleženo i prvo prenošenje tradicije po ženskoj liniji.
Figura žene u guslarstvu: Stevanija jednaka među njima koncert guslanja i tradicionalnog pevanja posvećen ženama u guslarskoj tradiciji, sa akcentom na Stevaniju Dragašević – prvu ženu guslarku kod nas.
Interesovanje za Stevanijin rad i delo, nastalo je, kad je ona već okačila gusle o klin
odnosno prestala guslati kada se porušila zbog smrti muža i ne postoje sačuvani audio
zapisi i mnogo teksta u stručnim literaturama, te je ova priča nastala iz terenskih naučnih
istraživanja i pregleda literature prof. Aleksandre Milikić, master etnomuzikologa,
prof. srpskog jezika i književnosti Jelene Bošković i predsednice Udruženja
Ivane Ivanović. Stevanija je bila žena ispred svog vremena i dokazala da ljubav prema guslanju može da nadjača sve.
O narodnoj pesmi i njenom značaju, govorila je etnopojica Rosa Džudović iz Risna, koja je sa svojom unukom bila deo projekta Figura žene u guslarstvu: Stevanija jednaka među njima.
Kako bismo mladima što bolje približili gusle i narodnu tradiciju, nakon formalnog dela radionice, svi su bili gosti u muzeju lutaka profesorke Dušice Dodić u Uzićima, koja nas je srdačno dočekala i ugostila. Prisutnima je prikazan, neobičan, lutkarski muzej, gde se kroz interaktivne lutke mogu videti stari zanati, nošnja, ali i segmenti iz života običnih ljudi prošlog veka. Najzanimljivije prisutnima bila je postavka lutaka Vuk Karadžić i guslari, koja je bila istaknuta na samom guslarskom koncertu na bini.
Na kraju radionice prisutni su se upoznali direktno sa guslama kao instrumentom i čuli guslanje od strane Stefana Tomonjića, kao i interpretaciju stare izvorne pesme Crne Gore u izvedbi Rose Džudović i njene unuke Nastasije Spalević.
Koncert je koncipiran u formi etnomuzikla. Video zapisi koji su prikazani na koncertu snimani su u Rasnoj u saradnji sa Dečjim amaterskim pozorištem Knjaz koje radi u okviru Sportsko – kulturnog centra Požega. Na taj način i sami guslarski koncerti dobijaju drugu dimenziju interpretacije publici, što je još jedan jedinstven poduhvat domaćina. Adaptaciju teksta uradio je glumac Vladimir Jocović, adaptaciju tona Saša Kocić, narator Danijela Marić, video zapis Ivan Tošanić, režija i produkcija: Lela art.
Koncertni dan počeo je prisustvovanjem na večernoj službi u hramu sv. cara Kontantina i carice Jelene u Požegi. Zatim su učesnici u formi defila, od crkve, preko centra do SKCa došli na koncert. Koncert je započeo blagoslovom protojereja Boža Glavonjića, starešine požeške crkve. Zatim se ispred Opštine Požega izizetnom besedom obratio pisac Dragan Jovanović Danilov. Nakon toga usledilo je obraćanje Boška Vujačića, koji je dao podršku Udruženju domaćinima, ali i motivisao mlade da održavaju gusle i da nastave da prenose tu tradiciju. Na kraju publiku je pozdravila predsednica Ivana Ivanović i potomak Stevanije Dragašević, njena ćerka Stoja Glišević, koja se svima zahvalila što su lik njene majke oživeli, a posebno deci koja su učestvovala u snimanju video sekvenci koje su bile prikazane na koncertu. Kao znak zahvalnosti, mladi članovi Dečjeg amaterskog pozorišta Knjaz su izašli na binu i poklonili se Stoji.
Umetnički deo programa bio interpretiran u formi etnomjuzikla, gde su narativni delovi pratili umetnički program.
Na koncertu su učešće uzeli: guslarka Jelena Miljanić, kojoj je, nakon njenog nastupa u Užicu na prvom konceru, bilo i zabranjeno da gusla od strane uprave Saveza guslara Crne Gore, kako su mediji navodili, upravo jer je devojčica sa guslama i koja se izborila sa nepravdom i nastavila svoj guslarski put i predstavila sa dve pesme publici u Požegi, koja ju je srdačno dočelkala. Na taj način, projekat poput ovog je pokazatelj koliko je potrebno, ne samo pomenuti, već i zaštiti i podržati žensku liniju guslarstva, ali i potruditi se da se cela guslarska tradicija nastavlja. Guslar Siniša Petrić, koji je jedan od prvih mladih guslara na braniku ženskog guslarstva uzeo je učešće u ovom programu, zatim mladi članovi škole guslanja društva Sveti Sava iz Podgorice: Damjan Vojvodić, Sekule Cerović, Pavle Bulatović, kao i etnopojica Maša Vojvodić. Specijalni gost bio je operski pevač Dragoljub Bajić, koji je oduševio publiku svojom interpretacijom pesme Srpski junaci. Naslednost po ženskoj linij, bila je istaknuta još u Vukovo doba, te je na koncertu bio i duet babe i unuke: Rose i Nastasije Džudović iz Risna. Pored njih, pesma iz vika Udruženje za očuvanje pesme iz vika iz Nove Varoši, dvojac Miroljub Raketić i Radenko Gordić. Ispred Udruženja Pravo u žicu Stefan Tomonjić, Branimir Sretenović i Kristina Milivojević. Na kraju koncerta na scenu je izašao narodni guslar Boško Vujačić, koji je jedan od najvećih živih guslara današnjice. Kako i priliči druženje posle koncerta je nastavljeno u tradicionalnom duhu.
Dan nakon koncerta 17. septembra učesnici su započeli prisustvom na liturgiji u crkvi sv. Tri Jerarha, zatim u večernjim časovima u Gradskoj galeriji Milan Tucović prisustvovali promociji knjige Crvena Gora i Strune Perunove Željka Čurovića. Željko Čurović, kao istaknuti istoričar, samo pre par dana premijerno je prikazao autorski dokumentarni film o istorijskim događajima vađnim za Srbe u Crnoj gori pod nazivom Crna Gora međa istine i laži. Film govori o brojnim istorijskim događajima o kojima su decenijama širene dezinformacije i laži među građanima i sudbonosna pitanja za srpski narod. U filmu se prvi put prikazuju snimci koji govore o političkom i društvenom stanju koje je vladalo u Crnoj Gori s početka prošlog veka, uz pregršt foto zapisa autentičnih dokumenata. Roman, koji je predstavljen publici u Požegi, Crvena Gora govori upravo o bratoubilačkom ratu u Crnoj Gori od 1941. – 1945. godine i sve, koji su imali prilike da je pročitaju, nije ostavila ravnodušnim, dok je promocija knjige Strune Perunove imala premijernu promociju. Petar Perunović Perun, bio je narodni guslar i učitelj, prvi na ovim prostorima koji je snimio ploču na kojoj se našla i čuvena Oda o Tesli. Priča se da je Perun imao jaku želju da upozna Nikolu Teslu i ta želja mu se ispunila. Nikola Tesla je bio poznat po tome što je voleo gusle i narodnu pesmu. Kada je Perun bio kod njega u poseti guslao mu je Starog Vujadina, a Tesli su niz obraze krenule suze… Tada je nastala i ona čuvena Nikolina rečenica: Gusle su najjača sila da osvoje dušu Srbinovu. A o Perunovom guslarskom umeću i znanju, prepustićemo gusle da govore. Posetioce je narodnom pesmom okrepio narodni guslar Slavko Jeknić i omladinac guslar Stefan Tomonjić.
U okviru projektnih aktivnosti bio je organizovan likovni i literarni konkurs, gde su najbolji proglašeni od strane stručnog žirija bili deo kampa Stopama naših predaka PSUSS Sveta Srbija na Krfu u Grčkoj. Na petnaestodnevnom putovanju, upoznali su se sa kulturno – istorijskim nasleđem Srba na Krfu, ali i uživali u čarima Egeja.
